Thema avond over het levenstestament op maandag 1 juni 2015 in de Onze Lieve Vrouwe kerk, Keizersgracht 218b.
De opkomst was goed, er waren ongeveer 40 belangstellende stadsdorpsgenoten aanwezig.
Als sprekers waren uitgenodigd de notarissen mevrouw mr R. Francine Bogaard-Beekman en mr J. Hamans.
Om 19.40 uur opende de voorzitter deze thema-avond en na een korte inleiding kreeg als eerste onze stadsdorpsgenoot Jos Hamans, die 35 jaar notaris is geweest en die in december 2014 is opgevolgd door Francine Bogaard, het woord.
Het levenstestament is overgekomen uit Amerika (living will). In ons land hadden meerdere partijen behoefte aan een levenstestament, met name de kantonrechters, de banken en de artsen verenigd in de Koninklijke Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG).
Kantonrechters wilden, bij het uitvoeren van de wet, weten wat betrokkenen eigenlijk wilden. Een levenstestament waarin de wensen waren opgeschreven zou hen daarbij in belangrijke mate kunnen helpen.
Banken worden geconfronteerd met ouderen die een volmacht hadden afgegeven. De bank moest er op kunnen vertrouwen dat de gevolmachtigde geen misbruik maakte. Deze bezorgdheid berustte enerzijds op hun zorg over mogelijke “ouderenmishandeling” maar vooral bestond bij de banken de angst voor aansprakelijkheid wegens misbruik van de volmacht. Inmiddels kan oudermishandeling, en daar behoort ook toe het ten onrechte met de volmacht geld opnemen van de rekening van de volmachtverstrekker, worden gemeld bij het meldpunt ouderenmishandeling.
De leden van de artsenmaatschappij KNMG werden geconfronteerd met behandelovereenkomsten. Wat te doen als een patiënt niet zelf kon beslissen. Er ontstond behoefte aan een medische volmacht waarbij de gevolmachtigde zeggenschap kreeg over de behandeling, wel of niet doorbehandelen, palliatieve sedatie en euthanasie. Het beschrevene in de medische volmacht kan de behandelend arts helpen bij het nemen van beslissingen. Er zitten dus materiële en immateriële kanten aan het levenstestament.
Na deze inleiding kwam mevrouw Francine Bogaard aan het woord. Haar snelle enquête met handopsteken leerde dat vrijwel iedereen in de zaal over een testament beschikt terwijl slechts een tweetal mensen ook een levenstestament hebben.
Alle aanwezigen hadden bij binnenkomst al de sheets gekregen van de powerpoint presentatie maar ook een samenvatting van het boekje “Het levenstestament” van de Vereniging van Estate Planners in het Notariaat, geschreven door Ina Houwing & Saskia Mos-van Gool. De samenvatting kunt u vinden op onze website, het boekje ligt in de boekhandel en maakt deel uit van een serie boekjes in de reeks “Klaar voor de Notaris”. In deze reeks verschenen ook: “samenwonen”, “de rol van de executeur”, “mijn vermogen en de AWBZ”.
Gaande de voordracht kwamen er vragen uit de zaal:
1. Kan een volmacht worden gesplitst?
Dat is inderdaad het geval. De volmachtgever kan bijvoorbeeld het ene kind een medische volmacht geven en het andere kind een volmacht voor de financiële zaken.
2. Wat is een dementieverklaring?
Dat is een korte verklaring waarin staat bij welke mate van dementie de volmachtgever in aanmerking wil komen voor het uitvoeren van euthanasie. Het is hier van belang dat deze verklaring niet éénmalig is gegeven en oud is. Om zeker te zijn van de wens van de volmachtgever zou deze bijvoorbeeld jaarlijks de verklaring moeten herhalen en vast laten leggen. Daaruit blijkt de consistentie van de wil tot euthanasie.
3. Er is toch ook een penning als je een behandelverbod ten aanzien van niet reanimeren wens hebt?
Ja, dat klopt. Het levenstestament is uitgebreider. Je zou daarom bijvoorbeeld een dergelijke penning ook kunnen gebruiken om kenbaar te maken dat er een levenstestament is.
4. Op welk moment kijken nabestaanden in het testament?
Omdat in het testament vaak wensen met betrekking tot de begrafenis staan zou men dit het beste hiervoor kunnen opvragen bij de notaris. Ook om er zeker van te zijn dat men de laatste versie in handen heeft. De praktijk wijst echter uit dat dit lang niet altijd gebeurt. Bovendien, als iemand vlak voor bijvoorbeeld een lang weekend overlijdt en snel begraven wordt is er praktisch gezien geen mogelijkheid om een notaris te bereiken om het testament op te vragen.
5. Wie moet weten dat er een levenstestament is?
De gevolmachtigde moet dat weten en hij moet ook weten waartoe hij is gevolmachtigd. Als het is opgemaakt bij de notaris dan hebben de notaris en de volmachtgever het levenstestament in beheer. Omdat een levenstestament vaak is bedoeld voor de omstandigheid dat de levenstestateur wilsonbekwaam is, moet de gevolmachtigde te vertrouwen zijn. Een wilsonbekwaam persoon kan niet meer controleren of de zaken goed worden behartigd en of de wensen goed worden uitgevoerd. Er kan een toezichthouder worden benoemd. De vereniging van estate planners in het notariaat (EPN) raadt dit zelfs aan.
6. Wie moet weten dat er een medische volmacht is?
De huisarts.
7. Worden ook wel meerder volmachten gegeven?
Ja. Een echtpaar kan bijvoorbeeld elkaar over en weer een volmacht geven en er kunnen ook opvolgende volmachten worden verstrekt. Als de primair benoemde gevolmachtigde de taak niet langer kan of wil uitvoeren komt een alternatieve (opvolgend) gevolmachtigde in beeld. Laatstgenoemde heeft geen enkele taak zolang de eerst benoemde gevolmachtigde zijn taak uitvoert. Er zijn dus nooit meerdere gevolmachtigden met dezelfde portefeuille.
8. Moet een levenstestament in een keer worden opgesteld?
Eerst wordt een opzet gemaakt en dan komen er volgafspraken om het levenstestament aan te vullen, bij te stellen. Er bestaat een checklist.
9. Wat zijn de kosten?
Dat is afhankelijk van de tijdsbesteding. Het begint met € 450,- exclusief BTW.
10. Trekken de banken één lijn?
Neen, iedere bank hanteert eigen regels maar gelukkig groeien die geleidelijk wel naar elkaar toe. Er zijn ook technische problemen bij de banken. Zo kan aan internetbankieren maar één persoon worden gekoppeld, dus geen en/of rekening.
11. Is het raadzaam het testament en het levenstestament bij dezelfde notaris te laten opstellen?
Dat is niet noodzakelijk maar er moet wel voor worden gezorgd dat beide op elkaar aansluiten. Voor het levenstestament is wel van belang dat de notaris goed is ingevoerd in de problematiek die kan spelen bij het opstellen van een levenstestament, met andere woorden zoek hiervoor een gespecialiseerde notaris.
12. Moet de gevolmachtigde aanwezig zijn bij de bespreking over het levenstestament?
Neen, het kan wel maar het hoeft niet. Wel zal de notaris de gevolmachtigde de gang op sturen als de levenstestateur het stuk gaar tekenen. De notaris moet zich er namelijk van vergewissen dat de volmacht niet onder druk is afgegeven.
13. Onenigheid tussen broers en zussen?
Het komt voor dat broers/zussen komen met de klacht dat de gevolmachtigde broer/zus de levenstestateur onder invloed had. Daarom is het van belang dat de notaris dan kan aanvoeren dat de gewraakte broer/zus bij het tekenen niet aanwezig was en dat de notaris heeft kunnen vaststellen dat er geen sprake was van druk op de volmachtgever.
Om 20.50 uur kwam deze zeer interessante lezing ten einde en volgde een langdurige nabespreking waarbij ook de mogelijkheid bestond om onder vier ogen vragen te stellen aan de notarissen. Hiervan werd gebruik gemaakt al dan niet onder het genot van een glas wijn.
Om 22.00 uur vertrokken de laatste stadsdorpsgenoten.
Aanbevolen literatuur
Ina Houwing en Saskia Mos-van Gool. Het levenstestament. IBSN 978 90 5951 3020
Esther van As en Joline Kronenburg-de Jonge. De rol van de executeur. IBSN 978 90 5951 3105
